turk donyasi
زبان،تاریخ و فرهنگ مردم ترک
درباره وبلاگ


سلام به وبلاگ من خوش آمدید از اینکه به وبلاگ اینجانب سر میزنید خوشحالم. در ارائه و جمع آوری مطالب این وبلاگ سعی شده است مطالب مفید راجع به زبان ، فرهنگ و تاریخ مردم ترک از اکثر سایتها و وبلاگهای ایرانی و سایر کشورها به خصوص کشورهای ترک زبان دنیا استفاده شده است و در واقع گلچینی از مطالب سایت های مختلف است که در قالب یک وبلاگ جمع شده است. و سعی شده است با ارائه مطالب آموزش و همچنین لینک های مفید به یادگیران زبان ترکی کمکی کوچک کرده باشیم .خواهشمند است ما را از نظرات سازنده تان بی نصیب نفرمایید. ترکون دیلی تک سوگیلی ایستکلی دیل اولماز آیری دیله قاتسون بو اصیل دیل اصیل اولماز
نويسندگان
یک شنبه 27 مرداد 1392برچسب:, :: 17:39 :: نويسنده : داوود بدرزاده

سلام : salam

صبح بخیر :  sabahınız xeyir

ظهربخیر : günortanız xeyir

عصربخیر : axşamınız xeyir

شب بخیر : gecəniz xeyir

خوبی :  yaxşı sən

خوبم : yaxşıyam

بدنیستم  : pis deyiləm \ pis deyirəm

ممنون : sağolun

خیلی ممنون : çox sağolun

متشکرم : Təşəkkür edirəm

سلامت  باشید : sağolasiz

سلامتی : sağlamlıq

چطوری؟ : necə sən? \ necə siniz?

حالت چطوره (شما چطوری)؟ : siz necə siniz?

چه خبر؟  : nə xəbər

خوش میگذره؟ : xoş keçir

بله : bəli

آره : hə

نه : yox

خوب : yaxşi

بد : pis

کم : az

زیاد : çox

چطور : necə \ nəcur

چه؟ : nə

چه چیز؟ : nəmən

چه چیزی؟ nə şey

برای چه؟ : nə üçün

چرا؟ : niyə

چیه؟ : nə dir

خب.... حالا به مثال زیر توجه کنید.

Salam əli.sabahınız xeyir.necə sən? Yaxşisən?

Salam.sabahınızdə xeyir.pis deyiləm.sağolun. siz necəsiniz? Xoş keçir?

Mən də yaxşiyam.hə...pis deyildir...çox sağolun.

سلام علی.صبحت بخیر.چطوری؟خوبی؟

سلام.صبح شمام بخیر.بدنیستم.ممنون.شما چطوری؟خوش میگذره؟

من هم خوبم.آره... بد نیست.... خیلی ممنون.

حالا تمرین مکالمه زیر را کامل کنید.(طبق ترجمه).

Salam sara. ....... xeyir. Yaxşisən? ... xəbər?xoş keçir?

Salam. Günortanız də xeyir. …. Deyiləm.məmnun*. sağlamlıq.pis deyildir.siz …….?

Mən də ………am. Sağolun.

*نکته: کلمه ممنون که در فارسی بکار میبریم هم در ترکی آذری بکاربرده میشود .

ترجمه:

سلام سارا.ظهر بخیر.خوبی؟ چه خبر؟خوش میگذره؟

سلام.ظهرشمام بخیر.بدنیستم.ممنون. .............. ..... نیست.شما چطوری؟

من..... خوبم.ممنون.

یک شنبه 27 مرداد 1392برچسب:, :: 17:38 :: نويسنده : داوود بدرزاده

افعال درزبان ترکی آذربایجانی به دوشکل(....+مک و ....+ماق)تشکیل شده اند که با حذف پسوند مک یا ماق از آخرشان فعل به حالت امر درمیاید:

یازماق: نوشتن****یاز:بنویس

آلماق:خریدن****آل:بخر

گئتمک:رفتن****گئت:برو

 

صرف فعل درزمان حال(مضارع اخباری):(ır-ir-ur-ür)

یازیرام(می نویسم)//یازیرسان(می نویسی)//یازیر(می نویسد)

یازیریق(می نویسیم)//یازیرسیز(می نویسید)//یازیللار*(می نویسند)

*در این مورد حرف (ر) قلب به (ل)میشود.

گؤرورم(گؤررم):می بینم//گؤره رسن:می بینی//گؤره ر:می بیند

گؤروروک:می بینیم//گؤره رسیز:می بینید//گؤره للر:می بینند

 

گلیره م:می آیم// گلیرسن:می آیی// گلیر:می آید

گلیریک:می آیییم// گلیرسیز:می آیید// گلیرلر:می آیند

(بن اصلی فعل +ییر//ئور+ضمائرشخصی)=فعل مضارع اخباری

*ییرır یاir و ئور urیاür بستگی به حرف صدادارفعل(وسط فعل) دارد که کدامیک ازین حالتها به فعل اضافه شود.

مثلا در فعل گؤرمک:دیدن حرف صدادار ئو میباشد پس درضمائرشخصی باحرف صدادار ئو میاید ولی در فعل یازماق:نوشتن چون حرف صدادار آ میباشد با حرف صدادار ای میاید.

 

یک شنبه 27 مرداد 1392برچسب:, :: 17:37 :: نويسنده : داوود بدرزاده

ماضی مطلق فعل ایمک:بودن**{تنها فعل کمکی درزبان ترکی آذربایجانی}.

ایدیم:بودم///ایدین:بودی///ایدی:بود

ایدیک(ایدیق):بودیم///ایدینیز:بودید///ایدیلر(ایدیلار):بودند

*این نوع فعل در صورت پیوند به افعال دیگر ماضی مخفف میشه و(الف و ی)اولش حذف میشه: یازایدی:نوشت====یازدی:نوشت.

 

ماضی مطلق:

یازدیم:نوشتم//یازدین:نوشتی//یازدی:نوشت//یازدیق:نوشتیم//یازدینیز:نوشتید//یازدیلار:نوشتند.

گؤردوم:دیدم//گؤردون:دیدی//گؤردو:دید//گؤردوک:دیدیم//گؤردونوز:دیدید//گؤردولر:دیدند.

گلدیم:آمدم//گلدین:آمدی//گلدی:آمد//گلدیک:امدیم//گلدینیز:آمدید//گلدیلر:آمدند.

 

ماضی نقلی:

یازمیشام:نوشته ام//یازییبسان:نوشته ای//یازییب:نوشته است.

یازمیشیق:نوشته ایم//یازییب سینیز:نوشته اید//یازییب لار:نوشته اند.

گؤرموشوم:دیده ام//گؤروبسن:دیده ای//گؤروب:دیده است.

گؤرموشوک:دیده ایم//گؤروبسونوز:دیده اید//گؤروبلر:دیده اند.*

*بجای (ئوب میتوان از مؤش وبجای ئیب از میش )استفاده کرد.هر دوبه یک معنی اند.

 

ماضی بعید:

یازمیشدیم:نوشته بودم//یازمیشدین:نوشته بودی//یازمیشدی:نوشته بود.

یازمیشدیق:نوشته بودیم//یازمیشدینیز:نوشته بودید//یازمیشدیلار:نوشته بودند.

گؤرموشدوم:دیده بودم//گؤرموشدون:دیده بودی//گؤرموشدو:دیده بود.

گؤرموشدوک:دیده بودیم//گؤرموشدونوز:دیده بودید//گؤرموشدولر:دیده بودند.

فرمول ساخت:ماضی نقلی+ماضی مطلق فعل ایمک.

 

ماضی استمراری:

یازیردیم: مینوشتم//یازیردین: مینوشتی//یازیردی: مینوشت.

یازیردیق: مینوشتیم//یازیردینیز: مینوشتید//یازیردیلار: مینوشتند.

گؤروردوم:می دیدم//گؤروردون:می دیدی//گؤروردو:می دید.

گؤروردوک:می دیدیم//گؤروردونوز:می دیدید//گؤروردولر:می دیدند.

فرمول ساخت:مضارع اخباری+ماضی مطلق فعل ایمک.

یک شنبه 27 مرداد 1392برچسب:, :: 17:36 :: نويسنده : داوود بدرزاده

مکالمه شماره 1(ترکی به فارسی با تلفظ لاتین آذری)

 

1)سلام.چطوری؟خوبی؟خانواده چطورند؟

Salam,nəcur siz?yaxşisən?ayiləniz nəcurdirlər?

2)سلام.ممنون.بدنیستم.خانواده سلام دارند خدمت شما(سلام میرسونند).

Salam.sağol.pis deyiləm(deyirəm).ayilə salamlari var.

1)سلام مرا بهشون برسون.راستی پدرت چطوره؟خوب شد؟

Mənim salamimi onlara yetiriz.hələ atan nəcurdir?yaxşidir?

2)فعلا بدی نیست.تو خونه بستریه..دکتر گفته  کارنکنه!

Hələlik pis deyil. evdə yatax dir.duxtor deyib işləməsin!

1)امیدوارم حالش هرچه زودترخوب بشه.خداحافظ.

Inşa,allah tezliyinən(tezləyinən) hali duzələ .allaha tapşirdim.

2)ممنونم..خداحافظ.

Sağ olasan.allah amaninda

یک شنبه 27 مرداد 1392برچسب:, :: 17:35 :: نويسنده : داوود بدرزاده

1 سلام.ببخشید.اسم شما چیه؟

Səlam.bağişlayin adiz nədi?

سلام.باغیشلایین آدیز نه دی؟

2 سلام.من علی صابریم.شما؟

Səlam.mən əli saberiyəm.siz?

سلام.من علی صابریم.سیز؟

1 منم مرصاد زارع.از آشناییتون خوشوقتم.

Mən mersad zare.sizdən taniş olmağdan sevindim.

من مرصاد زارع.سیزدن تانیش اولماغدان سویندیم.

2 منم همینجور.عذر میخام شغل شما چیه؟

Habelə məndə sevindim.bağişlayin sizin işiz nədi?

هابله منده سویندیم.باغیشلایین سیزین ایشیز نه دی؟

1 من قصابم.

Mən gassabam.

من گسابام.

2 اینجا چکارمیکنی؟

Bir da neynisiz?

بیر ده نی نیسیز؟

1 اومدم برا پسرم فرم استخدام پرکنم.

Gəlmişəm oğluma estexdam formi dolduram.

گلمیشم اوغلوما استخدام فرمی دولدورام.

2 چندتا بچه داری؟چکاره اند؟

Neçə oşağız var?Nə iş gorələr?

نچه اوشاقیز وار؟نه ایش گورلر؟

1 دوتا.دخترم حسابداره یه شرکته.پسرم تومغازه فعلا پیشه خودمه.

Iki danə.gizim bir şerkətin hesabdaridi..oğlum da hələlik töçanda üz yanimda işliyir.                                                                               

ایکی دانا.گیزیم بیر شرکتین حسابداریدی.اوغلومدا هله لیک توچاندا اوز یانیمدا ایش لییر.

     2 راستی خانومت چکارست؟

     Hələ xanimon nə iç gorəy?

        هله خانومون نه ایش گوره ی؟

1 زنم خانه داره.شما شغلتون چیه؟

Xanimim xanə dar di.sizin işiz nədi?

خانیمیم خانه دار دی.سیزین ایشیز نه دی؟

2 من معاونه کارگزینی این شرکتم.ازشما خوشم اومد.

Məm bu şerkətin iş secən mo`aveniyəm.siz dən xoşom gəldi.

من بو شرکتین ایش سئجن معاونیم.سیزدن خوشوم گلدی.

+انشاالله پسرت اینجا مشغوله کار بشه.

inşallah oğluz burda işə məşğul olar.

اینشاللاه اوغلوز بوردا ایشه مشغولولار.

یک شنبه 27 مرداد 1392برچسب:, :: 17:30 :: نويسنده : داوود بدرزاده
  ayaqqabı mağazası کفش فروشی
  paltar mağazası   لباس فروشی
  ketab mağazası   کتابفروشی
  qəzet butkası   دکه روزنامه فروشی
  fotoqrafxana   عکاسی
  başmaqçılıq   کفاشی
  yuyuculuq   خشکشویی
  bərbərxana   آرایشگاه
  dərzilik     خیاطی
  gözəllik zalı   سالن زیبایی
  diş həkimliyi   دندانپزشکی
  davaxanaaptek   داروخانه
  sərgi     نمایشگاه
  idman klubu   باشگاه ورزشی
  klub     باشگاه ورزشی
  əyləncə klubu   باشگاه تفریحی
  muzey     موزه
  tarix muzeyi   موزه تاریخ
  təbii elmlər muzeyi   موزه علوم طبیعی
  entoqrafiya muzeyi مومردم شناسی
  xalqlar muzeyi   موزه ملل
  incə sənət muzeyi   موزه هنرهای زیبا
  rəsm əsərlər muzeyi موزه هنرهای ترسیمی
  texnika muzeyi   موزه صنعتی
  əl işlər muzeyi   موزه صنایع دستی
  rəsmlik qaleriasi   گالری نقاشی
  rəssamliq sərgisi   نمایشگاه نقاشی
  muzey bələdçisi   راهنمای موزه
  giriş qapı     درب ورودی
  çıxış qapı     درب خروجی
  arxeoloji zali   سالن باستان شناسی
  fotoqrafiya sərgisi   نمایشگاه عکاسی
  informasiya gışesı   باجه اطلاعات
  dustaq     زندان
  zal     سالن
  kolonka     پمپ بنزین
  maşının aktı   کارت ماشین
  suruculuk vəsıqəsi   گواهی رانندگی
  yol     جاده//راه
  ən yaxın şəhər   نزدیکترین شهر
  qanuni sur*əti   سرعت مجاز
  korayolla     جاده فرعی
  dayanacaq   پارکینگ
  təhlukəsizlik qayışı   کمربند ایمنی
  hava limanı   فرودگاه
  şəhərin mərkəzi   مرکزشهر
  xəstəxanaqospital بیمارستان
  poçt idarəsi   اداره پست
  açar     کلید(آچار)
  mexanızator   تعمیرگاه مکانیکی
  maşın yuma   کارواش
  dincəlmə yeri   استراحتگاه
  yeməkxana   غذاخوری
  ərzaq mağazası   فروشگاه موادغذایی
  çiçək mağazası   گل فروشی
  dörd yol     چهارراه
  sumka     ساک//کیف
  çamadan   چمدان
  stansiya     ایستگاه
  yaşayış məntəqəsi   منطقه مسکونی
  otağ     اتاق
  hamamvanna otağı حمام
  ayaqyola ualet   توالت/دستشویی
  soyuducu   یخچال
  televizor     تلوزیون
  dolab     کمد
  kondansıyoner   کولر
یک شنبه 27 مرداد 1392برچسب:, :: 17:27 :: نويسنده : داوود بدرزاده
 

کاخ

Fabrık\karxana

کارخانه

Manofaktora

کارگاه

Fayton

کالسگه

Gəmı

کشتی

Güləş

کشتی(ورزش)

Sıyırtmə

کشو

Açar

کلید

Yardim

کمک

Qurultay

کنگره

Toplaniş\qurultay

همایش

Sahıl

ساحل

Dənız qiraği

دریاکنار(ساحل)

Çay

رودخانه

Tikinti

ساختمان

Eşik

بیرون

Içrə

داخل

Pıllə

پله

Od

آتش

Laboratorıya

Sınaq yerı

Sınaq\yoxlama

آزمایشگاه

 

آزمایش

Sanatoriya

آسایشگاه

Göy

آسمان

Dəyirman

آسیاب

Üzünü köçürmə

فتوکپی/کپی

Qutu

جعبه

Boşqab

بشقاب

Qaznaq

چاله/حفره

Qazma

زاغه

Masa

تریبون/میز

Dağlar

کوهستان

Sinif

کلاس

Kilsə

کلیسا

Küçə

خیابان

Park

پارک

Bağ

باغ

Bağça

باغچه

Meşə

جنگل

چهار شنبه 23 مرداد 1392برچسب:, :: 18:52 :: نويسنده : داوود بدرزاده

انتخاب : دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه 

دو بیتی های بومی ادبیات شفاهی آذربایجان که در اکناف این دیار با نام بایاتی شهرت دارد یکی از رایجترین انواع منظوم ادبیات شفاهی این سرزمین است .

بایاتیها از نظر انسجام شکل ، وسعت مضمون ، ترنم موسیقی و تموج ذوق و احساس در ردیف جذابترین و شورانگیزترین آثار بدیع فولکلوریک جای می گیرند.این نغمات نغز و دلکش که از زندگی و عواطف و رازها و نیازهای مردم ساده و پاکدل مایه می پذیرند و در قالب الفاظی روان و بی تکلف جای می گیرند،از چنان لطف و خلوص و صفا و صراحتی برخوردارند که بخصوص وقتی با آهنگ ویژه خود و با نوائی گیرا خوانده شوند، عنان از کف دل می ربایند و سرشک بر چهره احساس می افشانند.

ارادت و اعتقاد مردم ساده ی صحرا و شهر و روستا به این آثار موزون و دلفریب تا بدان پایه است که بایاتی ها را حسب حال و آیینه سرنوشت نمای خویش می پندارند و بهنگام ملال و سرگشتگی و حرمان برآن توسل می جویند و بعنوان تفال از آن مدد و مراد می طلبند.

عنوان بایاتی ها به احتمال زیاد از نام «بیات»یا«بایات» ماخوذ است.بایات ها از جمله قبائل متعددی بودند که در دورانهای کوچ و اوتراق به آذربایجان آمده و در آنجا سکنی گرفته اند و بعد در ترکیب مردم این دیار مستهلک گشته اند .

حدس انتساب «بایاتی» به بایاتها وقتی قریب به یقین می شود که در موسیقی فولکلوریک آذربایجان نیز به نواهائی از قبیل افشاری و گرایلی بر می خوریم که عنوان آنها نیز از نام قبایل و اقوام گرفته شده است.

بطوریکه از منابع و قراین بر می آید ، بایاتها از موسیقی و ادبیات غنی سرشاری برخوردار بوده اند که پس از کوچ و اسکان در این ناحیه ، به مقیاس وسیعی شیوع یافته و در موسیقی و ادبیات شفاهی نواحی همجوار تاثیر گذاشته است و ما نشانه این تاثیر را در موارد زیاد و از آن جمله بصورت ترادف کلمه بایات با نام برخی از دستگاههای آواز ایرانی و نیز بصورت دستگاه آواز مستقلی به نام «بیاتی» در ترکیه مشاهده می کنیم.

نمونه های اولیه بایاتی ها مسلما در آغاز امر به وسیله شعراء و نوازندگانی که در ادبیات و موسیقی شفاهی آذربایجان به نام «عاشق» {آشیق}اشتهار دارند، بسلک نظم در آمده است.

در جریان قرن ده الی سیزده هجری ، ما به شعرا و نغمه پردازانی مانند امانی، عزیزی،ساری آشیق،صالح، مجروح،معصوم،بیکس،واقف،سالک،ذاکر و دیگران بر می خوریم که نمونه های دست اول بایاتی های آنان در جنگها و دست نویسهای مربوط به ادوار فوق به جای مانده است.

سرایندگان مذکور ،در ضمن سرودن نغمات و نواهای مختلف که معمولا به همراه ساز اجرا می شده ، بایاتی نیز گفته اند و بخصوص بایاتی های عزیزی و ساری آشیق در میان مردم دهان به دهان گشته و رواج عامه یافته است.

ولی بایاتی هایی که اکنون به مقیاس وسیع در میان مردم رواج دارند ، خواه احتمال شناختن سراینده و مصنف آنها در میان باشد ،یا نه ، تعلق به عامه دارند.

زیرا خلق در طول نسلها آنها را سینه به سینه بازگو کرده ، آنچه را که به زبان ذوق و سلیقه خود بیگانه دیده ، به یک سو نهاده و به اقتضای احساس و خواسته های عاطفی خود در آن دگرگونیها داده و به این ترتیب سکه فردی را از روی انها زدوده و به تملک گنجینه فولکلوریک عامه در آورده است.

بایاتی ها از نظر غالب شعری ، از انواع دیگر ادبیات منظومه شفاهی متمایز می گردند.وضع بایاتیها مانند انواع اصیل دیگرادبیات منظوم شفاهی آذربایجان بر اساس وزن هجائی (سیلابیک) استوار است.

بایاتی از چهار مصرع ترکیب می شود که در آن ، مانند رباعی سه مصرع 1و2و4 هم قافیه و مصرع سوم آن ازاد است.

از نظر افاده معنی و منظور، مصرعهای اول و دوم در آمد دو مصرع سوم و چهارم محسوب می شوند و منظور اصلی نیز در دو مصرع آخر مطرح می گردد:

عزیزیم ، گول الللر،

اغ بیلکلر ،گول الللر،

دریاجا عقلین اولسا ،

یوخسول اولسان گولللر.

آپاردی چایلار منی ،

هفته لر ، ایلار منی ،

یوکوم قورقوشوم یوکی،

یوردو بو تایلار منی.

در این بایاتی ها دو مصرع اول در آمد و برداشتی است که به منظور بیان اندیشه و احساس مندرج در دو مصرع آخر طرح شده است.

بنابراین ، وظیفه دو مصرع اول ایجاد زمینه موافق برای بیان و انشاد دو مصرع بعدی است.مصرعهای اول و دوم معمولا با یک وصف طبیعت و یا وصف حال و بطورکلی با توصیفی مشهود و قابل لمس اغاز می شود و زمینه را برای طرح یک واقعیت ، بدانسان که برای گوینده مطرح است فراهم می سازد.

این خصوصیت، یکی از جنبه های متمایز نوع بایاتی بوده و موجب ان می گردد که دو مصرع اول چون فی البدیهه و به قصد ترادف عنوان می شوند، در دو یا چند بایاتی همشکل و متقارن باشند.

ولی مصراعای سوم و چهارم مضامین و معانی متغایر و مستقل از هم پیدا کنند :

من عاشیقام هر آیلار

هر اولدوزلار ،هر آیلار

بوردا بیر گول بیتیبدی،

سوسوزوندان هارایلار.

من عاشیقام هر آیلار،

هر اولدوزلار هر آیلار،

باشیم جلاد الینده ،

دیلیم سنی هارایلار

 

دو شنبه 21 مرداد 1392برچسب:, :: 11:44 :: نويسنده : داوود بدرزاده

 

زشت و زیبا

 

وئرمیشم طاقت و آرامیمی ای یار سنه

عاشقم عاشقم ای دلبر عیار سنه

سوه رم بزم اولا خلوت قویاسان من ائلیم

دردیمی محنتیمی غصه می اظهار سنه

گزه رم کوچه و دربندی دالونجا سوخارام

پیچاقی قارنینا هر کس ائده آزار سنه

ایستی وقتینده سویونسان سالارام تئز ایچینه

کاسه نین بوز وئره رم شربت گلنار سنه

گل اوتور قوزا قیچون گییدیریم ای یار سنه

هرنه سویسن جوراب و چکمه و شلوار سنه

نیه آوجوندا سیخورسان ازیسن سیندیریسان

نیلیوب آخ بو یازیق قلب وفادار سنه

سن یخیل بالش ناز اوسته اوزان منده چالیم

ضرب و قارمان و کمانچه، ویلن، تار سنه

اگمه شاخ ساخلا یانوندا باخوب اوپ قوی گوزیوه

بو گوزل عکسی که مندن قالور آثار سنه

دوگمه سین آچ آرالا ساخلا قویوم اورتاسینا

آلمیشام ساک دولوسی،حیوا،لیمو،نار سنه

عیبی یوخ اینجیمه ویش ویش دئمه قوی تئز چیخادوم

سیخسا باشماق ایاقون اولسا اگر دار سنه

دوز بیر آز بندین آچوم تا وئریم الآن الیوه

چتریوی وئرمیه زحمت بو یاغیش قار سنه

گله سن باغدا وئرم بیر الیوه اویناداسان

قرمزی آلما ، شمامه ، گل بی خار سنه

ال ایاق چالما چالیشما نئجه دوتسان گئچه جاق

دئمه خاطر قویاجاق چرخ جفاکار سنه

احتراماً دایارام آغزیوا سنده سوراسان

سولی قلیانی کریمی دییر اشعار سنه

 

شنبه 19 مرداد 1392برچسب:, :: 18:57 :: نويسنده : داوود بدرزاده

باب 21. نصاب ياء (مستفعلن مستفعلن)

از ياي تركي هم بخوان
باران ياغيش ، زخمه يارا
ياغمور باران ، يئر زمين
تازه يئني ، ميوه يئميش
كذب و دروغ باشد يالان
دشنام و سب باشد يامان
يانليش خطا و ياي كمان
يازي بيابان ، ياز بهار
يايلاق زمين سردسير
بيگانه ياد ، فردا يارين
يوغ حلقه و ابزار ياراق
ياغ روغن و چربي بدان
يابان بيابان ، يان كنار
افروخته باشد يانيق
ماتم ياس و خوراك يئييم
وصله ياماق و صف ياسال
صلح و صفا باشد ياراش
آرام ياواش ، بنّا ياپان
يوخسول فقر و بي نوا
همتاي تركي يئنگه دان

افزون و افزونتر بدان
جاي گريبان هم ياخا
يئل باد و چابك هم يئيين
خورد و خوراكي هم يئييش
ياوه ياوا ، خالي ياوان
يولداش رفيق ، كاتب يازان
خوابنده در تركي ياتان
جاويد و جاويدان ياشار
قانون ياسا و يول مسير
يونگول سبك ، نزديك ياخين
بسته يوموق و لُپ ياناق
يئل باد و يئلكان بادبان
نيمه ياريم ، كاتب يازار
سبزه ياشيل ، عاصي يازيق
تقدير تركي هم يازيم
موي سر اسب است يال
ياستيق متكا ، اشك ياش
رفتار يئريش ، سوزان يانان
كافي يئتر ، لانه يووا
داماد تركي يئزنه دان

شنبه 19 مرداد 1392برچسب:, :: 18:56 :: نويسنده : داوود بدرزاده

باب 20. نصاب گ (مستفعلن مستفعلن)

از گاف تركي بر بخوان
زيبا گؤزل ، چاقو گزن
بايد گرك ، آيد گلر
گؤي آسمان ، پوشد گئيه
پائيز گوز ، نقره گوموش
گيزلين نهان ، كِشتي گمي
ديدار گؤروش ، پوشش گئييش
گؤزله بپا و پوش گئي
آئينه گوزگو ، زور گوج
گؤرنك مثال ، پوشش گئيين
كبتر گؤيرچين ، گل بيا
كوتاه گوده ، آهو گئييك
گيز سرّ و راز ، گيزلي نهان
گؤل بركه است وپوست گؤن
پر زور و محكم هست: گور

 ناخوانده هايت را بدان
گؤز چشم و گردشگر گزن
آور گتير ، گردد گزر
گوندوز همان روز ، شب گئجه
كشتي گولش ، خنده گولوش
پشت و عقب باشد گئري
گسترده هم باشد گئنيش
گئرچك حقيقي ، خوب گئي
مدخل گيريش و دير گئج
بر نوعروس گوئي: گلين
گؤيچك جميل و باصفا
پائيز گوز ، خارش گيجيك
گؤركم شكوه و گوج توان
مشرق گونل ، خورشيد گون
گؤرگيل ببين ، بردار گؤتور


شنبه 19 مرداد 1392برچسب:, :: 18:55 :: نويسنده : داوود بدرزاده

باب 19. نصاب ك (مستفعلن مستفعلن)

گويم كنون از حرف كاف
كيپريك مژه ، ريزه كيچيك
پوشال كولش ، دل هم كؤنول
ده كند و كؤكسو سينه دان
كؤپرو پل و كوچك كيچي
كسمه برش ، پارو كورك
كال نارس و ياري كؤمك
دكّان كبيت ، كل گاو نر
جاي نمد گوئي: كئچه
كوپ خُم بود ، لوله كوره
خاكستر تركي است: كول

چون آب جاري ، پاك و صاف
كؤوشن فلات ، دژبان كئشيك
كول بوته است و غار كؤوول
كؤك چاق و كؤك ريشه بخوان
بي مو كئچل شد ، بز كئچي
كولاك را گوئي: كولك
كنده كؤتوك ، تنبيه كؤتك
نابينا كور ، كار نيز كر
كيپ محكم و معبر كوچه
سركش كورن ، دفعه كره
كوتاه قد باشد: كوتول

شنبه 19 مرداد 1392برچسب:, :: 18:53 :: نويسنده : داوود بدرزاده

باب 18. نصاب قاف (مستفعلن مستفعلن)

گويم ترا از حرف قاف
قان خون و قاش ابرو بود
قيز دختر است و قيش شتا
قاب ظرف شد ، تاول قابار
مانا قالار ، پيشين قاباق
قيرقي عقاب ، قاپلان پلنگ
درپوش قاپاق و در قاپي
قارداش برادر ، زن قادين
يَل قاهرامان ، قلعه قالا
قازما كلنگ ، اشكم قارين
مهمان قوناق ، نازا قيسير
قالخان سپر ، شمشير قيليج
گوشه قيراق و ني قاميش
قولتوق بغل ، قاتي قاريش
حفظ و نگهداري قوروق
قييماز خسيس و گوش قولاق
زر شد قيزيل ، برّه قوزو

كين هم بماند زين صحاف
قيل موي و قول بازو بود
قول بنده و صخره قايا
بر صف شده باشد قاتار
رويه قابيق ، تلّه قالاق
قارقا كلاغ ، قارماق چنگ
قاخ خشكه برگ ، پيره قاري
داداش همسر هم قايين
قار برف و مشكي هم قارا
فرش ضخيم باشد قالين
قايغي غم و قاطر قاتير
قيوراق خرامان ، پاي قيچ
با هم قوشا ، درهم قاتيش
چين و چروك باشد قيريش
قايق قاييق ، مهمان قونوق
خشكه قوروت، پيشين قاباق
قوم ريگ باشد چاه قويو

منبع http://gajil.20m.com

شنبه 19 مرداد 1392برچسب:, :: 18:52 :: نويسنده : داوود بدرزاده

باب 17. نصاب سين (مستفعلن مستفعلن)

از حرف سين گويم ترا
ساپ نخ ، ساچاق گيسو بود
ساغ سالم است و كاه سامان
ريش ساققال و تعداد ساي
سالخيم بود خوشه ، تو سن
سؤز حرف و سس باشد صدا
وهم و تصور شد: سانام
سولماز هميشه جاودان
ساوجي پيمبر ، ساو پيام
جويا سوراق ، پاره سؤكوك
پرسش سوروق ، دستار ساريق
سايغي گرامي ، سات فروش
سرگي نمايشگاه دان

تا خاطري باشد ز ما
ساخسي سفال ، آب سو بود
سيرتيق سمج ، آوازه سان
ماه شب چارده ساراي
گلّه سورو ، شوفر سورن
سؤيله بگو ، سسله صلا
بر آزمون گوئي: سينام
سوت شير باشد ، موش سيچان
تاول سولوق ، ساغلام سلام
ساغرساغير ، خاموش سؤنوك
بشكسته هم باشد سينيق
سان اعتبار ، پرسش سوروش
تنها سوباي ، مانند سان

شنبه 19 مرداد 1392برچسب:, :: 18:50 :: نويسنده : داوود بدرزاده

باب 16. نصاب دال (مستفعلن مستفعلن)

افزونتر از اكنون بدان
دندان ديش و پاشنه دابان
جاي نمك گويند: دوز
تپه دولاي و رگ دامار
ايه ـ ستون باشد ديرك
منقار ديمديك ، ديل زبان
موج دالغا و دريا دنيز
دؤش سينه ، داغ كوه و جبل
احساس دويغو ، داش سنگ
دالماق تفكر ، لب دوداق
دام و تله باشد دوزاق
افتد دوشر ، خارج ديشار
درگي مجله ، ريزه دن
دام پشت بام و دام تله
ديلداش به تركي همزبان
دول دلو و دولماق پر شدن
انواع دورلو ، داي دگر
كم عمق در تركي: داياز

 

از دال تركي بربخوان
ديروز دونن ، صبح است دان
دؤز صبر باشد ، صاف دوز
دال پشت باشد ، تنگ دار
هم آرزو باشد ديلك
دولو تگرگ و مه دومان
آرنج ديرسك ، زانو ديز
گوئي دوه اشتر ـ جمل
دالدا عقب ، تأخير ديرنگ
ديرناق ناخن ، كام داماق
واحد دنه ، شانه داراق
لبريز مي گردد داشار
درنك گروه و انجمن
دوغرو حقيقي و سَره
ديلماج به تركي ترجمان
ناظم دوزن ، صابر دؤزن
پيچد دؤنر ، ارزد دگر
تعويض دگيش ، مايه داماز


شنبه 19 مرداد 1392برچسب:, :: 18:49 :: نويسنده : داوود بدرزاده

باب 15. نصاب چ (مستفعلن مستفعلن)

حرف چ در تركي بخوان
گونه چئشيت ، غنچه چيچك
چي خام باشد ، نان چؤرك
چاغداش به تركي همزمان
جدول چيزيلگه ، چاغ زمان
ديوانه چيلغين ، راست چين
چيلپاق برهنه ، بار چاتاق
دعوت به تركي چاغري دان
آتش زنه چاخماق بود
جذب و كشش را دان: چكيش
قاصد چاپار است و چاپان
سبزه چيمن ، گمراه چاشان
چاققي همان چاقو بود
نمّامي تركي چوُغول
خيمه چادير و مي چاخير
جاي چدن باشد چويون

 

نشنيده هايت را بدان
چابوك سريع و سيلي چك
پژمرده هم باشد چوروك
چؤكگون به تركي ناتوان
كذب و دروغ و لاف چاخان
چيل لكه و مشكل چتين
لنگيده پا باشد چولاق
ضرب رياضي چيرپي دان
بالا روي چيخماق بود
جنگ و نزاع باشد چاليش
چيزگي به تركي سطر دان
چن مه ، نوازنده چالان
جاي چپوو ، چاپو بود
چاي رود باشد ، رخت چول
پستي ـ بلندي هم چوخور
زيرا به تركي هست چون


شنبه 19 مرداد 1392برچسب:, :: 18:48 :: نويسنده : داوود بدرزاده

باب 14. نصاب تا (مستفعلن مستفعلن)

اي ماه خوش سيماي ما
گيسوي تركي تئل بدان
توپراق خاك و لنگه تاي
تاير تكر ، تانري خدا
شاهد تانيق ، زحمت تالاش
ناخن همان تيرناق بود
تيپا تپيك ، مانند تك
توز گرد و توپ گرد آمده
بر ماه كامل گو: تاماي
سلطان تكين و خار تيكان
توي جشن و شادي ، ميله تير
توتغون گرفته ، شاه توغان
تندير تنور ، تپّه تپه
تيمور مرد آهنين
بر دوخت مي گوئي: تيكيش
دوزخ تامو ، قوزك توپوق
تپرنتي لرزش ، تؤك بريز
تعجيل تلسمك ، دوز تيك
تكّه ـ پراكنده تالا
مدرك ـ سند باشد تانيت
روباه تولكو ، دود توتون

 

گويم ترا از حرف تا
مو را به تركي توك بخوان
توغان عقاب و گوني تاي
شانه تاراق ، تابه تاوا
شب تون بود ، كندن تاراش
سقف كماني تاق بود
تنها و واحد نيز تك
توپلونتو هم «گرد آمده»
ماه هلالين هم توغاي
غارت تاراج ، غارت تالان
تندير تنور ، توخ نيز سير
شلوار تركي هم تومان
تونلوك شلوغ ، تيشه تئشه
تيلتا تيليت ، چونان تكين
بر آشنا گوئي: تانيش
مرغ است در تركي: تويوق
تئز زود و وسواس هم تيتيز
پاشنه تابان ، ماشه تتيك
هر بي قراري تالواسا
خرد و خمير باشد تيليت
تاريكي شب نيز تون


شنبه 19 مرداد 1392برچسب:, :: 18:46 :: نويسنده : داوود بدرزاده

باب 13. نصاب ب (مستفعلن مستفعلن)

حرف ب هم گويم ترا
مركب بينيت ، امروز بوگون
ماهي باليق ، چشمه بولاق
كودك بالا ، گوشه بوجاق
بيني بورون ، ساعد بيلك
يخ بوز شود ، بالتا تبر
شاخ بوينوز و قسمت بؤلوم
دانش به تركي بيلگي دان
روده باغيرساق ، بيل بدان
بايراق عَلَم ، باي مالدار
بوش خالي است و بوغ بخار
تنگه بوغاز ، حلقوم بوغاز
يك يك به تركي بير به بير
بللي عيان ، قنداق بلك
بوي قد و بويلو حامله
باتمان من تبريز دان
باشلا شروع كن ، بئل كمر
باشليق گوئي: شيربها
اين سو بو يان ، اينجا بورا
بوي رنگ و صبّاغي بوياق
بغض و گلو باشد: بوغاز
گردن بويون ، كودك بالاش

افزون كنم اين ماجرا
پخته بيشيك ، كامل بوتون
روزن باجا ، بوته بوداق
مانده بايات ، قبلاً باياق
آرايش تركي بزك
باش سر بود ، باشقا دگر
نعره باغير ، دسته بوكوم
روئيدني را بيتگي دان
باغ بسته و آواز بان
آشتي باريش و ميوه بار
باخگيل ببين ، بينا باخار
خيلي بول و اندك بير آز
شهبانو بيگيم ، بي امير
فاكتور بيجك ، نقطه بنك
بيز ما و اينگونه بئله
باسما نشان و مهر خوان
پيكان باشاق و بار ثمر
باغلا ببند ، قيمت باها
باشماق بگوئي كفش را
بنزر شبيه ، چشمه بولاق
معشوق و راغب هست: باز
خر مهره بونجوق ، رأس باش


شنبه 19 مرداد 1392برچسب:, :: 18:45 :: نويسنده : داوود بدرزاده

باب 12. نصاب الف (مستفعلن مستفعلن)

 

حرف الف گويم كنون
انگور اوزوم ، ايز رد پا
اوز صورت و اؤز خويشتن
اود آتش و اوغلان پسر
اؤن پيش و زردآلو اريك
درياچه ي تركي اورال
خانه ائو و دزد اوغرو دان
بيرون ائشيك ، ايچ اندرون
والا اولوق ، غربال الك
اورتاق شريك ، اورتا ميان
زايش اولوم ، مردن اؤلوم
اينجي دُر است و نور ايشيق
ايلقار پيمان ، گاو اينك
اوختاي كمان وش، عقل اوس
ميمون اوغور ، پيغام اولام
ائركك نر و بازي اويون
دور و بعيد باشد ايراق
انگشتر تركي اوزوك
اوغلان پسر ، قهّار اوغان
ابريشم تركي ايپك
اوخشار شبيه ، اورتا ميان

از فوق و وسطي و ز دون
ملت اولوس ، والا اوجا
اردم هنر ، عارف ارن
جاي وزان مي گو: اسر
له گشته در تركي ازيك
ال دست باشد ، ايل سال
اولگو نمونه ، مار ايلان
اكسيك كم و اكسيك زبون
زحمت امك ، دامن اتك
جاي بهشت اوچماق بخوان
بر خويشتن گوئي: اؤزوم
نه سرد و نه گرم است ايليق
اوتراق اقامت ، كار امك
برتر اولو ، ملت اولوس
قهّار اوغان ، باور اينام
كشت است اكين ، هيزم اودون
صنعت اوران ، بيدار اوياق
برچيده مو باشد اوتوك
آنجا اورا ، آنسو او يان
دامن به تركي خوان: اتك
اووشار شكاري ، اوخ كمان

شنبه 19 مرداد 1392برچسب:, :: 18:44 :: نويسنده : داوود بدرزاده

باب 11. نصاب آ (مستفعلن مستفعلن)

از حرف آ گويم به تو
سيب آلما ، شليك است آتيش
درد آغري و ابيض آپاق
پشت سرت آرخا بود
مهسا همان آيسان بود
آخشام غروب و ماه آي
جاي كليد گوئي: آچار
آيدين عيان و باز آچيق
آل سرخ و آغ رنگ سپيد
سنگين آغير ، دنيا آژين
زنبور آري ، لاغر آريق
آسقيرما عطسه ، تلخ آجي
مادر آنا ، والد آتا
آرتيق اضافه ، اندك آز
گم كرده ره آزغين بود
آدديم قدم ، آدليم بنام
جاي گرسنه آج بخوان
آلقيش دعا و آو شكار
همنام آداش ، توشه آزيق
آيغير نر و غارت آخين
بر نامزد گوئي: آداق
آهسته را آغرين بگو
درك و شعور آنلام بخوان
دوغ آيران و آيري جدا
آل حيله است و سرخ آل
بيگانه آيريق ، خرس آيي

 

اكنون كلام من شنو
توشه آزيق ، شعله آليش
جاي جزيره گو: آداق
مهتاب وش آيدا بود
آد نام و شهرت سان بود
ماه زرين باشد آلاي
رود روان بر گو: آخار
آويخته باشد آسيق
آماج هدف ، آلدي خريد
آيري جدا ، غارت آخين
شير آسلان است و خشم آجيق
تشويق آلقيش ، خرس آيي
هر مهتر و سرور آغا
رود ارس را گو: آراز
زرّ و طلا آلتين بود
آلتي شش است و آد نام
نهر آرخ و آرام آستا دان
آرپا جو و مفتاح آچار
بر منفعت گوئي: آسيق
پيشاني تركي آلين
هشيار آييق و پا آياق
هم هاله را آيلين بگو
قصد و هدف آرمان بدان
هم آرخاليق باشد ردا
آلماق گرفتن ، گير آل
جاري آخار ، آلو آلي

موضوعات
پيوندها